Normalde sigara içimi bir alışkanlıktır. Ancak herkesin bahsettiği şekilde nikotine bağımlılıktan söz edilemez. Çünkü genelde sigarayı bırakma klinikleri veya merkezleri olmasına rağmen nikotin bantlarını veya nikotin cikletlerini bırakma merkezleri yoktur. Çünkü bu konularda insanlardan talep gelmemektedir. Normalde bir bağımlılık söz konusu olsaydı nikotin bantları, çikletleri ve spreyleri sigara içme arzusunu tamamen ortadan kaldırırdı.Maymunlarda ve ratlarda yapılan deneylerde; bu hayvanların özel hazırlanmış pedallara basarak (insanların içtiği sigara dozuna yakın) kendi kendilerine intravenöz nikotin enjeksiyonu yaptıkları gözlenmiştir. Bu enjeksiyonun kokainden daha düşük ödüllendirici etkisi olduğu da belirlenmiştir. Ayrıca nikotinden uzaklaştırılan hayvanların sadece nikotinin toksik etkilerine karşı bağımlı oldukları, dopamine benzer ödüllendirici etkinin kısa sürede ortadan kalktığı belirlenmiştir.
Nikotinin etkisi kana karıştığı ilk birkaç saniye boyunca sürer. Daha sonraki nefesler toksik etkiye neden olur ve ödüllendirci etki sağlamaz. Bu nedenle aslında söz konusu olan sigara içmek yoluyla dikkatin geçici olarak yön değiştirmesidir. Yani bir sıkıntı halinde sıkıntıyı daha tarafsız izlemek için kişi bir sigara yakarak dikkatini sigaraya vermeye çalışır. O sıkıntılı durumdan uzaklaşmak ister. Yine yemek sonrası tokluk hissinin keyfini çıkartmak için sigara yakılır. Burada sigara tokluğun getirdiği keyifli duyguyu desteklemek için kullanılır. Oysa sigara içmeyenler bu aşamada yedikleri yemeğin lezzetinin anımsamakta ve bulundukları durumun huzurunu yaşamaktadırlar. Karınlarını lezzetli bir yemekle doyurabilmenin keyfini çıkartmaktadırlar. Bu keyfi desteklemek için fazladan bir maddeye gereksinim duymazlar.
Bir çok örnekle açıklanma imkanı olduğu gibi sigara içimi bir davranış alışkanlığıdır. Önemli olan kişinin bu alışkanlığın; örneğin konuşma, yürüme, koşma, yazı yazma, esneme, gülme, şarkı söyleme gibi bir alışkanlık olduğunun farkına varmasıdır. Aradaki temel farklılık bu alışkanlıklar uygun ortamda ve normal şartlarda zararsızdırlar, oysa sigara için uygun doz ve normal şart diye bir durum söz konusu değildir. "O" her zaman zararlıdır.
Sigara dumanı uçucu ve katı maddeciklerden oluşur. Azot, karbon monoksid, karbon dioksid, amonyak, hidrojen siyanür, benzen gibi 500 civarında uçucu gazlar tespit edilmiştir. Bu uçucu gazlar sigara dumanının %95'lik bölümünü oluşturur. Kalan %5 civarındaki içerik ise katı maddelerden oluşur. Bu katı madde bölümünde 3500 civarında bileşik yer alır. En belirgin olanı alkaloid şeklindeki nikotindir. Diğer alkoloidler nornikotin, anatabin, anabazin içerir. Alkaloid ve sıvı içermeyen bi katı bölüm zift adını alır. Polinükleer aromatik hidrokarbonlar, N-nitrozaminler, aromatik aminler gibi kanserojen olduğu kesinlikle ispatlanmış maddelere sigara ziftinde rastlanmıştır. Filtrelerin bu maddelerin ne kadar süzdüğü şüphe götürür.
Sabah ilk kez sağ ayakkabıyı giymek de bir alışkanlıktır. Dilerse kişi bu alışkanlığını değiştirebilir. Gece yatmadan diş fırçalamak bir alışkanlıktır ve kişi bunu yapmazsa huzursuz olabilir. Ancak şartlar gerektiriyorsa (askerde sahra görevi gibi) geçici olarak kişi bu alışkanlığını değiştirebilir. Hatta bu alışkanlık yerine bir başka yararlı alışkanlığı (örneğin misvakla temizlik yapmak ve ağzı suyla çalkalamak gibi) koyabilir. Benzer şekilde kişi sigaranın neden olduğu zararlı etkiyi bilincine kazırsa, kısa sürede sigara ve tütün ürünlerini kullanma alışkanlığından vazgeçebilir.
Son bir bilgi olarak; ABD'de yapılan demografik bir araştırmada 1965'te %42.4 olan sigara içme oranı 1997'de %22.7'ye inmiştir. Ancak psikiyatrik sorunları olan hastalarda bu oranda hiçbir olumlu değişiklik olmamış ve tahminen 2000 yılı sigara tüketiminin %44,3'ü ruhsal sorunları olanlar tarafından tüketilmektedir (Lesser ve ark.).
Bu amaçla sigara bırakmak için; konuşma ve bilgilendirme, hipnoterapi ve bilişsel - davranışçı terapi çok etkilidir. Genel olarak sigarayı gerçekten bırakmaya ikna olmuş ve arzu eden kişilerde 5-6 seansta tekrar başlamamak üzere sigara bırakılabilmektedir.
Facebook'ta Paylaş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder