SAĞLIK ADINA HERŞEY

MEYAN KÖKÜ (Glycyrrhize glabra)

Anavatanı Rusya ve Çin’dir. Haziran-Temmuz ayları arasında sarı-mavi veya kahverengi çiçekler açan, 0,4-2 m yüksekliğinde, çalımsı bitkilerdir. Yaprakları parçalıdır, yaprakçıklar 4-7 çiftlidir. Çiçekleri başak şeklindedir. Taç ve çanak yaprakları iki dudaklıdır, üst dudak iki kısa dişli, alttaki üçü uzun dişlidir. Meyan bitkisinin 6 türü Türkiye'de yetişmektedir. Daha çok Güney, Orta ve Doğu Anadolu'da yaygınlık göstermektedir. Bir kısmının kökleri tatlı, bir kısmının ise acıdır. Sonbahar sonuna doğru kökler sökülür, yıkanarak iyice temizlenir, genellikle kabuğu soyulur ve güneşte kurutulur. Daha sonra ince kıyılır ve hava almayan kaplarda saklanır. İçeriğinde A, B1, B2, B5, B6, B9, E vitaminlerini, kalsiyum, demir, magnezyum, manganez, fosfor, potasyum, sodyum, krom, kobalt, selenyum, silisyum, çinko minerallerini, birleşimlerinde; uçucu yağlar, birleşik yağlar, linolenik ve linolenik asit, ağaç sakızları ve protein, bileşiminde nişasta, şekerler, zamk, rezin, glisirrizin barındırır. Köklerinin kabuğu soyulduktan sonra veya soyulmadan önce güneşte kurutularak piyasaya sürülür. Piyasada toz veya kalıplar halinde bulunur. Türkiye'de meyan kökü ve ürünlerinin kullanımı,şifa değeri henüz bilinmediği için yaygın değildir.
Tarihte Yunanlılar, Mısırlılar, Çinliler ve Hintliler gibi birçok toplum tarafından da kullanılmış olan meyan kökü, Güney ve Orta Avrupa'da vahşi doğada yetişiyor; Rusya, İspanya, İran ve Hindistan'da ise özel olarak yetiştiriliyor. Çinliler diğer bitkilerle karıştırarak meyan kökünün canlılık vermesini sağlıyorlar.

Meyan kökü kullanmanın faydaları;

• Balgam söktürücü,


• Addison hastalığına (böbreküstü bezi yetmezliği) karşı olumlu etkisi vardır,


• Kramp çözücü,


• Bronşiyal hastalıklara karşı etkili,


• Kabızlığı önler,


• Sars hastalığına karşı etkilidir,


• Mideyle ilgili rahatsızlıklarda (gastrit, ülser, mide mukoza iltihabı) etkilidir,


• Cilt problemlerine iyi gelir, aknelerin tedavisinde etkilidir.,


• Ateş düşürücü özelliği vardır,


• Karaciğerin toksik maddeleri süzmesinde de yardımcıdır,


• Hepatit, siroz gibi karaciğer hastalıklarının tedavisinde uygundur,


• Göğüs yumuşatıcı, öksürük kesici özellikleri vardır,


• Ağız içi yaralarını iyileştirir,


• AİDS sendromuna karşı etkilidir,


• Nezleyi tedavi edici özelliği vardır,


• Sesi güzelleştir,


• On iki parmak ülserinde etkilidir,


• Açlığı bastırır,


• Dayanıklılık gücü verir,


• Romatizma tedavisinde faydalıdır,


• Göz hastalıklarında etkilidir,


• Mantar gelişimi durdurur,


• Prostat kanserine karşı etkilidir.

Yan Etkileri;

• Dışkılanan sodyum miktarı azalır ve potasyum miktarı artar,


• Yüksek tansiyonlu kişilerde daha dikkatli ve aşırı miktarlarda olmamak üzere kullanılmalıdır.


• Meyan balının uzun süre (6 haftadan fazla), günde 20-45gr yenmesi halinde vücudun el, yüz ve ayak kısımları su toplayıp şişebilir (ödem), hipokalemi (kanda potasyum yetersizliği), kalbe zarar verebilir ve tansiyonu yükseltir. Böbrek üstü bezlerinin çalışmasını önler ve hatta hiç salgı üretmemesine neden olur.
• Hamileler, karaciğer hastaları, yüksek tansiyonu olanlar, böbrek ve hipokalemi rahatsızlığı olan kişilerin meyan balı kullanmamaları gerekir.
  
  Çay: Bir çay kaşığı ince kıyılmış meyan kökü, bir bardak soğuk suya eklenir, hafif ısıda kaynama derecesine kadar ısıtılır, üstü kapalı olarak 10-15 dakika hafif ısıda kaynatılır ve süzülür. Yemeklerden sonra 1 bardak olmak üzere, günde 2-3 bardak taze demlenmiş çay içilir.
  
  Meyan balı (Liquiritae succus): Meyan kökü veya tuzu demliğe konur ve kaynatılır ve suyu tüketilir. Alçak basınçta yoğunlaştırmak yolu ile elde edilen hülasasıdır. Meyan balı parlak siyah renkli, özel kokulu ve kaynar suda hemen çözülür.
  
  Tentür: Meyan kökünün tozu 95 kısım damıtılmış su 5 kısım Amonyak ile ekstresi yapılır ve su buharlaştırılır (büyük bir kısmı) sonra alçak basınçlı vakumla meyan hülasası elde edilir. Bu hülasaya etanol ilave edilir ve meyan ekstresi elde edilmiş olur.
  
  Şerbet: Meyan kökünün su ile birleştirilmesi sonucunda karışımın elde edilmesi.
  
  BİRKAÇ ÖNERİ;
  
  Her türlü öksürükte;
  50 gram kadar meyan kökünü 1 litre suya atıp 10 dakika kadar kaynatın. Bu çayı akşamdan yapın ve bir gece bekletin. Gün boyunca aç veya tok karnına iki üç bardak içebilirsiniz.
  
  BİLİYOR MUYDUNUZ?
  Dünya geçtiğimiz yıl içinde sarsla tanıştı. Bilim adamları bu hastalığı yenecek antikorlar geliştirmeye çalışırlarken, sarsın çözümünün doğada bulunduğu açıklandı. Alman virologlar, meyan kökünden elde edilen bir maddenin, sarsa karşı kullanılan ribavirin maddesinden çok daha etkili olduğunu kaydettiler. The Lancet dergisinde yayımlanan habere göre, Frankfurt Üniversitesi'nin kliniğinde görevli virologlar, meyan kökünden elde edilen ve HIV-1 (AIDS virüsü) ve Hepatit C virüsüne karşı başarıyla kullanılan glisirizin maddesinin, laboratuvar ortamında sars virüsünün çoğalmasını engellediğini açıkladılar. Meyan kökünün özünün etkinliği sars korona virüsü tarafından enfeksiyona uğramış maymun hücreleri üzerinde de test edildi. Prof. Prakash Chandra, kullanılan ribavirin maddesinin toksik etkisine dikkat çekerek, glisirizin maddesinin yüksek konsantrasyona rağmen yan etkisinin çok az olduğunu, uzun dönem araştırmalarının yapıldığını, bu maddenin ucuz olduğunu ve zehirli olmadığını belirtti. Meyan kökündeki bu madde, yüksek dozda kullanıldığında sars virüsünün, enfeksiyona yol açan hücrelere bağlanmasını zorlaştırarak üremesini engelliyor.
  -------------------------------------------------------------------------------------
  Meyan kökü eczacılıkta toz halinde, hapların hazırlanmasında şekil vermede kullanılır.